از چه راه‌حل‌هایی برای راستگو شدن کودک استفاده کنیم؟

1 ـ مفهوم حقیقت را به کودک بیاموزید.

برای این کار می‌توانید از مواقع بازی استفاده کنید. در هنگام بازی موقعیت‌های زیادی وجود دارد که کودک تفاوت بین واقعیت و رویا را تمرین کند. مثلاً فرض کند پدر برای کودک شکلک درمی‌آورد و وانمود می‌کند که هیولاست و کودک حتی اگر پدرش ماسک به چهره نداشته باشد، باز هم می‌ترسد. شما به عنوان مادر می‌توانید با کودک صحبت کنید و به بگوئید آیا بابا واقعاً یک هیولاست؟ آیا اصلاً می‌شود بابا یک هیولا باشد؟ بعد برای او توضیح دهید که دیو و هیولا یا به قول بچه‌ها « لو لو » واقعیت ندارد وخیالی است و نباید آنها را باور کند.

2 ـ الگوی رفتاری خوبی برای کودکتان باشید.

کودکان همچون دوربین فیلمبرداری هستند. هر چه را که می‌بینند یا می‌شنوند، ضبط می‌کنند و بعداً آن را عیناً اجرا می‌کنند. مخصوصاً اگر فیلم را از اعمال کسانی که دوستشان دارند ضبط کرده باشند. بنابراین بکوشید تا الگوی راستگویی برای کودکتان باشید.

3 ـ باعث دروغگویی کودک نشوید.

وقتی سراسیمه به طرف کودک می‌روید و می‌پرسید « آیا تو از کمد بالا رفته و شیشه مربا را شکسته‌ای؟» کودک با چهره معصومانه‌ای می‌گوید « نه ». در چنین شرایطی راستگوترین کودکان هم دروغ می‌گویند. چون ترس یکی از علل اصلی دروغگویی است.

به جای سؤال کردن از کودک، با جمله خبری به او بگوئید که چه کاری انجام داده است. یعنی بدین شکل: « تو از کمد بالا رفته‌ای و شیشه‌ مربا را شکسته‌ای».

4 ـ جریمه دروغ‌گویی را جریمه رفتارهای نادرست دیگر، جدا کنید. اگر قرار است کودک به دلیل چند رفتار نادرست جریمه شود، برای او مشخص کنید کدام جریمه از بابت دروغ‌گویی اوست.

5 ـ راستگویی را تقویت کنید: برای این کار می‌توانید از پاداشهای روزانه مثل آدمس یا بستنی؛ پاداشهای هفتگی مثل کتاب یا فیلم و پاداشهای ماهانه مثل عروسک یا اسباب‌بازی استفاده کنید.

6 ـ از روش اصلاح گام به گام استفاده کنید. در این روش، کودک به خاطر رفتار صادقانه پاداش می‌گیرد و در مقابل دروغگویی تنبیه می‌شود. این روش به شکل زیر عملی می‌شود:

گام اول:

ابتدا باید تمرین کنید که چگونه به رفتار مطلوب کودک ( که در اینجا منظور، راستگویی کودک است) توجه نشان دهید و بدانید که از چه راههایی باید آن را تقویت نمائید (بهتر است لیستی از تقویت‌کننده‌های خوشایند کودک را تهیه کرده و از آنها به تناسب موقعیت، استفاده کنید).

گام دوم:

در اجرای قواعد باید ثابت قدم باشید، در غیر این صورت به نتیجه دلخواه نخواهید رسید.

گام سوم:

عوامل ایجاد رفتارهای راستگویی و دروغگویی کودک را ثبت کنید. عواقب هر یک از رفتارها را نیز یادداشت نمائید. مثلاً یادداشت کنید که چه چیزی باعث راستگویی یا دروغگویی او گردید و بعد از این رفتارها با او چگونه برخورد شد.

گام چهارم:

روشهای تقویت رفتار مناسب (راستگویی) و کاهش رفتار نابهنجار (دروغگویی) را بکار گیرید. برای تقویت رفتار مناسب می‌توانید با استفاده از بند 5 همین مقاله عمل کنید و برای کاهش دروغگویی به جای تنبیه کودک از روش محروم کردن وی استفاده نمائید. محرومیت می‌تواند به شکلهای مختلف باشد از جمله: محروم نمودن او از دیدن کارتن یا فیلم مورد علاقه، محروم شدن از رفتن به پارک در آن روز، محرومیت از خرید خوراکی، ... باشد.

7 ـ در صورت دروغگویی جدی و مداوم از یک متخصص کمک بخواهید.



در پایان، نباید فراموش کرد که پیشگیری، بهتر از درمان است. اگر رفتار والدین ، صادقانه و صمیمی و دوستانه باشد، رفتار کودکان نیز صادقانه خواهد بود. زیرا ما الگوی آنها هستیم وکودکان بیشتر از آنکه حرفهای ما را بپذیرند از رفتار ما می‌آموزند.

منابع:
چگونه با كودكم رفتار كنم؛ دكتر استفن گاربر؛ شاهين خزعلي، هومن حسيني نيك، احمد شريف تبريزي، زير نظر دكتر محمد ولي سهامي، تهران، انتشارات مرواريد، چاپ چهاردهم، 1383
بلوغ: مشكلات رواني نوجوانان ـ افت تحصيلي، اكرم (گيتي) حيدري، تهران، انتشارات پَرَشكوه، چاپ سوم 1383
كليد‌هاي رويارويي با مشكلات رفتاري كودكان؛ الينور سيگل و ليذا سيگل؛ ترجمه دكتر مسعود حاجي‌زاده؛ تهران؛ انتشارات صابرين؛ كتابهاي دانه، 1378
رشد و شحصیت کودک ؛ پاول هنری ماسن، جروم کیگان، آلتا کارول هوستون، جان جین وی کانجر؛ ترجمه مهشید یاسایی؛ تهران ؛ انتشارات ماد ؛ چاپ یازدهم، 1376